Komórki macierzyste stosowane w medycynie estetycznej w większości są komórkami multipotencjalnymi. Oznacza to, że posiadają zdolność do różnicowania się w rożne inne typy komórek. Komórki macierzyste wykorzystywane są do niwelowania zmarszczek, wzmacniania mieszków włosowych, pobudzania skóry do regeneracji, a także w terapii trudno gojących się ran. Okazuje się, że najlepszym źródłem otrzymywania komórek macierzystych jest tkanka tłuszczowa.
Czym są komórki macierzyste?
Komórki macierzyste to jeden z najczęstszych tematów biologii molekularnej oraz medycyny regeneracyjnej ostatnich lat. Dla szerszego grona odbiorców stały się one bardzo popularne w 2012 r., kiedy Shinya Yamanaka i John Gurdon otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii za otrzymanie i opisanie indukowanych komórek macierzystych (ang. induced pluripotent stem cells, iPS). Komórki te posiadają zdolność do odtworzenia wszystkich rodzajów tkanek budujących żywy organizm.
Rodzaje komórek macierzystych
Z uwagi na pochodzenie wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje komórek macierzystych: embrionalne (embrional stem cells, ESC) oraz komórki macierzyste dojrzałych tkanek i narządów. Ze względu na zdolność do różnicowania się wyróżniamy natomiast:
- totipotencjalne komórki macierzyste (ang. totipotent cells) – mogą różnicować się we wszystkie rodzaje komórek i tkanek; przykładem jest zygota powstająca z zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik, która może przekształcić się w dojrzały organizm wielokomórkowy;
- pluripotencjalne komórki macierzyste (ang. pluripotent cells) – komórki, które mogą dać początek każdemu typowi komórek, z wyjątkiem komórek łożyska; przykładem są wspomniane komórki iPS;
- multipotencjalne komórki macierzyste (ang. multipotent cells) – komórki, które mogą przekształcać się w komórki o wspólnych pochodzeniu i budowie, co określa się jako komórki pochodzące z tego samego listka zarodkowego;
- unipotencjalne komórki macierzyste (ang. unipotent cells) – mają najbardziej ograniczony potencjał podziałowy, przez co różnicują się tylko w komórki określonego rodzaju (np. keratynocyty w skórze).
Komórki macierzyste z tkanki tłuszczowej
Choć głównym źródłem otrzymywania komórek macierzystych jest tkanka kostna, mięśniowa i płyn stawowy, coraz częściej są one również pozyskiwane z tkanki tłuszczowej. Komórki macierzyste z tkanki tłuszczowej (ang. adipose-derived stem cells, ASCs) izolowane są w sposób szybki i tani, a ich pobieranie jest bezpieczne i nie budzi kontrowersji etycznych, takich jak w przypadku innych typów komórek. Dodatkową zaletą jest możliwość jednorazowego pobrania dużej ilości komórek, które ponadto wolno się starzeją. ASCs pozyskiwane są podczas operacji chirurgicznych i laparoskopowych brzucha, a także podczas zabiegu liposukcji. Pobierana wtedy macierz komórek tkanki tłuszczowej zawiera m.in. preadipocyty (komórki, z których rozwijają się komórki tłuszczowe), fibroblasty, komórki hematopoetyczne (tworzące krew), komórki tuczne, a także komórki progenitorowe, komórki mięśni gładkich oraz komórki śródbłonka. Wydzielają one różne czynniki wzrostowe, hormony, morfogeny, które wpływają na migrację, dzielenie się oraz różnicowanie komórek.
Zastosowanie ASCs
Wszystkie komórki macierzyste tkanki tłuszczowej posiadają dwie niezbywalne cechy: zdolność do samoodnawiania, a także do różnicowania się w inne linie komórkowe. Tym samym, możliwości wykorzystania ASCs w medycynie i kosmetologii są praktycznie nieograniczone. Ostatnio, szczególnie dużym zainteresowaniem cieszy się wykorzystanie komórek macierzystych tkanki tłuszczowej w leczeniu blizn, odnawianiu skóry po oparzeniach, a także w regeneracji skóry włosów i paznokci.
ASCs w kosmetologii i medycynie estetycznej
Prawdziwym hitem jest zastosowanie multipotencjalnych komórek macierzystych tkanki tłuszczowej w terapii przeciwstarzeniowej oraz medycynie rewitalizacyjnej. Iniekcje z ASCs stosuje się w terapii łysienia, w niwelowaniu rozstępów, a także w zabiegach odmładzania skóry. Choć pierwsze efekty obserwuje się dopiero kilka tygodni po zabiegu, są one trwałe do nawet jednego roku. Działanie anty-aging oraz działanie rewitalizujące związane jest z nasiloną produkcją przez ASCs transformującego czynnik wzrostu-β (TGF-β) coraz czynniku wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF), które odpowiadają za migrację fibroblastów do miejsca uszkodzenia oraz stymulują syntezę kolagenu i innych składników macierzy pozakomórkowej. Jednocześnie TGF-β i VEGF zmniejszają aktywność enzymów z grupy metaloproteinaz, które odpowiadają za powstawanie zmarszczek.
Komórki macierzyste z tkanki tłuszczowej w leczeniu ran, blizn i oparzeń
Nowością jest wykorzystanie ASCs do tworzenia substytutów skóry. Komórki te stanowią prawdziwą nadzieję dla osób z oparzeniami, ubytkami skóry, a także z rozległymi bliznami. Produkowane metodami bioinżynierii substytuty skóry składają się z „biotechnologicznego” opatrunku (żele kolagenowe lub polimery kwasu hialuronowego), stanowiącego swoiste rusztowanie dla ASCs. Komórki macierzyste tkanki tłuszczowej wydzielają natomiast czynniki wzrostowe i inne substancje biologiczne pobudzające gojenie się skóry. Dodatkowo, żele kolagenowe wzmagają przyleganie (adhezję) komórek oraz pobudzają zdolność ASCs do proliferacji, czyli rozmnażania.
Przeczytaj także: Komórki macierzyste w kosmetyce
O autorze
