Gdy po raz pierwszy sięgnęłam po książkę Zeruyi Shalev, a było to „Życie miłosne”, zachwyciłam się jej unikatowym, drapieżnym i wypełnionym emocjami stylem. Zdania są niezwykle długie, trudno złapać oddech i łatwo można się w nich zgubić – tak jak łatwo jej bohaterki gubią się w swoich uczuciach i wyborach. Przemyślenia postaci przeplatają się bieżącymi wydarzeniami i przeszłością, czasami już nie wiemy, co jest prawdą, a co fikcją, dialogi ukryte są w narracji. To celowy zabieg. Dzięki temu uczestniczymy w opowiadanej historii, stajemy się tymi kobietami z powieści i odnajdujemy w nich cząstkę siebie. Co może nam się nie spodobać. Bo bohaterki Shalev cholernie irytują. Aż ma się ochotę nimi potrząsnąć i zapytać: zgłupiałaś do reszty? Co ty robisz? Przywołać do porządku i powiedzieć: jesteś żenująca, weź się w garść! I to jest świetne, bo wzbudza w czytelnikach emocje. Kobiece postaci są wyraziste, rozedrgane, pełne sprzeczności i bardzo w tym prawdziwe. Koncentrują się na drobiazgach, dzielą każdą emocję na czworo, próbują ją nazywać. Miotają się we własnych pragnieniach i wyborach. To ryzykantki, które łakną więcej i mocniej. Pytanie tylko jakim kosztem?
Zeruya Shalev stworzyła fascynującą trylogię: „Życie miłosne”, „Mąż i żona” i „Po rozstaniu”. I właśnie w takiej kolejności należałoby te książki czytać, bo w pewien sposób ukazują dalsze etapy życia tej samej bohaterki, choć za każdym razem inaczej się ona nazywa, zmienia się i dorośleje. Każda z tych historii pokazuje kryzys małżeński, życie na emocjonalnej krawędzi, egoizm, ale i poświęcenie własnych potrzeb. Nic tu nie jest oczywiste. Skrajne emocje mieszają się z wątpliwościami i niedopowiedzeniami. Za każdym razem uczucie oznacza kłopoty. Shalev pokazuje jak daleko można się posunąć, żeby zdobyć to, czego się pragnie. Dużą rolę w każdej powieści odgrywa erotyka, bo odzwierciedla relacje między ludźmi i dzięki temu jest sposobem na poznanie bohaterów.
„Nie pragniesz mnie wystarczająco, już w ogóle mnie nie pragniesz, poczucie odepchnięcia pokrywa nagą skórę niczym trąd, wraz z upokorzeniem rośnie też potrzeba. Co się z tobą dzieje? – pyta. Odwracam się do niego. Nie zamierzam czekać na dogodną okazję, atakuję, trzeba stworzyć okazję, jeśli naprawdę się chce. Klękam przed nim i pośpiesznie rozpinam mu spodnie, nie zwracając uwagi, że za ścianą znajdują się dzieci, ustami sięgam do jego ciała i słyszę, jak wzdycha, przestań, nie powinniśmy teraz, lecz koniec westchnienia jest już pełen rozkoszy, gdy naraz, kiedy wydaje się, że jego wątpliwości się rozproszyły, zostawiam go i prostuję się, teraz możesz poczekać na dogodniejszą okazję, mówię szeptem. Oddycha ciężko, z zamkniętymi ustami, naprawdę, Elu, to do ciebie nie pasuje, wydusza przez wyschnięte gardło, prymitywne kobiece manipulacje, a mnie już przygniata lęk, ciężar tego dnia powala mnie na kolana, po prostu mnie nie znasz, mówię mu szeptem na ucho, Mam dla ciebie jeszcze jedną manipulację, jeszcze prymitywniejszą, jeśli nie przyjdziesz w nocy, nie przychodź w ogóle.”
Fragment książki „Po rozstaniu”
Powieść „Życie miłosne”, która przyniosła Shalev rozgłos, przesiąknięta jest erotyzmem. Autorka otwarcie opisuje najintymniejsze szczegóły scen miłosnych, ale nie przekracza granic pornografii. Pokazuje obsesyjne pożądanie, fascynację, ale także przemoc i upokorzenie. Granica między uniesieniem a rozpaczą jest bardzo płynna. Główną bohaterką jest Ja’ara, robiąca karierę akademicką młoda mężatka. Jej partner jest czuły, ale banalny, więc gdy spotyka starszego mężczyznę, który jest uosobieniem siły i pewności siebie, ulega pożądaniu. Powieść budzi skrajne emocje, głównie przez zachowanie bohaterki. Dziewczynie zaczyna brakować rozsądku i godności. Kochanek, z którym wikła się w erotyczną grę, jest zarazem opiekuńczy, jak i sadystyczny, droczy się z nią, poniża. Mimo to Ja’ara jest gotowa zaryzykować wszystko.
Duszne i mroczne studium rozpadającego się małżeństwa – tak pokrótce można przedstawić fabułę kolejnej książki Shalev „Mąż i żona”. To trudna, ale odważna powieść, która w brutalny sposób rozprawia się z długoletnim związkiem dwojga ludzi. Wnikliwie analizuje słabości i ograniczenia bohaterów, pokazuje ich lęki i brak umiejętności radzenia sobie z problemami wynikający ze wzajemnych uprzedzeń i zahamowań. Opisy życia małżeńskiego, bolesne wspomnienia i przemyślenia bohaterki, skłaniają do refleksji. Sprawy zaszły za daleko, żeby wyjść bez szwanku z tej toksycznej relacji.
Ostatnią częścią trylogii jest „Po rozstaniu”. Zdecydowanie najciekawsza pozycja – do bólu prawdziwa, przenikliwa, z ciekawymi wielowymiarowymi postaciami. Napisana językiem, który trafia w sedno, zachwyca, a zarazem wprawia w zdumienie i przeraża. Ella decyduje się odejść od męża. Odtąd musi samodzielnie stawiać czoła rzeczywistości, poradzić sobie z żalem, rozczarowaniem, a ponadto z problemami synka, któremu trudno jest zaakceptować rozstanie rodziców. Rozpad małżeństwa wywołuje całą lawinę cierpień. Miał być upragniony spokój i nowe życie, a tymczasem jest chaos, gonitwa myśli, wyrzuty sumienia. Ella jest pełna sprzeczności – chciała być wolna i niezależna, teraz pragnie wsparcia i bliskości mężczyzny. Shalev podkreśla brak oczywistości, pokazuje, że nie należy pochopnie oceniać innych. Decyzje, które podejmowali bohaterowie dla każdego miały inne znaczenie, trudno więc je określać w kategoriach dobra i zła. Przecież jesteśmy tylko ludźmi.
Przeczytaj także: „Dom gejsz”. Kontynuacja powieści „Harem”
O autorze
