Limfa, zwana także chłonką, jest płynem ustrojowym znajdującym się w przestrzeniach międzykomórkowych naszego ciała. Z tkanek jest odprowadzana do naczyń limfatycznych i węzłów chłonnych, a później do układu krwionośnego. Układ limfatyczny jest częścią układu odpornościowego organizmu. Składa się on z otwartych naczyń oraz z narządów takich jak: węzły chłonne, śledziona, szpik kostny, migdałki i grasica. Odpowiedzialne są one za transport szkodliwych dla organizmu substancji, ich unieszkodliwienie oraz, dzięki wytwarzanym limfocytom, za zwalczanie chorobotwórczych bakterii, wirusów i grzybów. Dla naszego zdrowia istotne jest, aby chłonka była w ruchu, a w sytuacji jej zastoju pomóc może drenaż limfatyczny.
Chłonka odpowiada za detoks
Limfa w 90 proc. składa się z wody. Pozostałe 10 proc. stanowią związki organiczne i nieorganiczne, białko, tłuszcze oraz leukocyty – białe ciałka krwi. Limfa powstaje na skutek przesączania się płynnych składników osocza do przestrzeni międzykomórkowej, następnie wędruje do włosowatych naczyń chłonnych i dalej do limfatycznych. Jej skład może być różny w różnych częściach naszego ciała i jest zależny od nagromadzenia zbędnych produktów przemiany materii, odpadów powstałych na skutek obumierania pojedynczych komórek oraz nagromadzenia czynników chorobotwórczych, wymagających usunięcia z organizmu. Naczynia limfatyczne łączą się z naczyniami krwionośnymi. Następuje więc stała wymiana substancji między tymi dwoma płynami. Możemy więc powiedzieć, że limfa bierze znaczący udział w detoksykacji naszego ciała.
Co to jest obrzęk limfatyczny ?
Układ limfatyczny nie posiada własnego systemu „pompowania”, dlatego też potrzebuje ruchu sprawnych naczyń, prawidłowego oddychania i sprawnej tkanki łącznej. Jeżeli odpływ limfy zostanie spowolniony lub zablokowany, tworzy się miejscowy obrzęk limfatyczny. Tkanki stają się twarde i nabrzmiałe. Odczuwamy rozpierający ból. Jeżeli obrzęk stale narasta, może dochodzić do przesączania się limfy przez skórę i do drobnych jej uszkodzeń (co stanowi doskonałe wrota dla infekcji).
Obrzęki powstają podczas stanów zapalnych, chorób onkologicznych, po usunięciu operacyjnym węzłów chłonnych, na skutek „zatrucia” organizmu nagromadzonymi zbędnymi produktami przemiany materii, toksynami wprowadzanymi do naszego ciała wraz z pożywieniem, powietrzem, lekami, kosmetykami, a także w wyniku rozpadu unieszkodliwianych czynników chorobotwórczych. Czasami obrzęki powstają na skutek ucisku wywołanego przez bieliznę, np. u kobiet poniżej linii biustonosza, na nogach przez uciskające skarpetki lub podkolanówki itp. Nadmierny nacisk wywierany przez część naszej garderoby powoduje zastój chłonki poniżej miejsca uciśniętego.
Niektóre symptomy mogące świadczyć o występowaniu obrzęków limfatycznych:
- powiększenie obwodów, zwłaszcza stóp, dłoni, twarzy i w okolicy pach i pachwin
- nadwaga
- cellulit
- zapalenie zatok
- przewlekłe zmęczenie.
Drenaż limfatyczny – kiedy zastosować i jaka jest jego skuteczność?
W przypadku zastoju limfatycznego powstałego z innych przyczyn niż onkologiczne, możemy zastosować specjalistyczny masaż, czyli drenaż limfatyczny. Występują dwa rodzaje drenażu: pneumatyczny – wykonywany za pomocą urządzenia i rękawów pneumatycznych zakładanych na kończyny oraz drenaż ręczny wykonywany manualnie przez masażystę lub fizjoterapeutę. Efekty tego ostatniego są widoczne już w trakcie jego wykonywania i to niemal natychmiast. Sekwencje ruchów odbywają się zawsze w określonej kolejności. Na początku masuje się część ciała położoną blisko skupiska dużych węzłów chłonnych. W przypadku obrzęku kończyny dolnej w rejonie stopy zaczynamy od masowania uda w kierunku pachwinowych węzłów chłonnych (nawet wtedy, gdy na udzie nie ma zastoju). Później stopniowo schodzimy coraz niżej, ciągnąc ruch – z odpowiednio silnym naciskiem – od dołu do góry.
Obserwujemy jak z każdym ruchem zastój zmniejsza się, a obwody masowanej kończyny maleją. Kiedy zastoje są duże i utrzymują się od dłuższego czasu, masaż jest dość bolesny. Należy go powtarzać wielokrotnie, aż do całkowitego usunięcia obrzęku, a potem kontrolnie i profilaktycznie w większych odstępach czasu.
Nie zawsze wiemy, że mamy obrzęki
W mojej pracy zawodowej spotykam osoby z zaburzeniami w przepływie limfy. Często zgłaszają się one na wizytę z powodu odczuwanego bólu, nie mając świadomości ich istnienia. Często też są to osoby z dolegliwościami kończyn górnych lub dolnych, rzekomo odkręgosłupowymi. W trakcie pracy z pacjentem okazuje się, że ma on obrzęk limfatyczny. Czasami zastój występuje też jako powikłanie przebytych zabiegów operacyjnych oraz u osób z nadwagą i otyłością, jako efekt nieprawidłowego odżywiania, nagromadzenia w tkankach zbędnych produktów przemiany materii i w konsekwencji – zaburzeń w przepływie płynów ustrojowych.
Przy tej okazji pacjenci często pytają czy istnieje masaż odchudzający? Na to jest zwykle tylko jedna poprawna odpowiedź – tak, najszybciej chudnie masażysta! Masaż (w tym drenaż limfatyczny) jest czynnikiem, który może wspomagać odchudzanie. Pomaga usprawnić przepływ limfy, poprawia krążenie, niejako przygotowuje tkankę mięśniową do spalania, uelastycznia skórę, aktywizuje mięśnie. Ale najważniejsza jest zawsze zmiana nawyków żywieniowych i świadomość konieczności tej zmiany.
Pamiętajmy, że sprawny układ limfatyczny zapewnia nam odporność, właściwy bilans płynów w organizmie, sprawne oczyszczanie z toksyn, zgrabną sylwetkę, brak cellulitu oraz dobre samopoczucie. Tak więc limfa musi krążyć bez zastojów.
Przeczytaj także: Hit to HIIT tabata – 4 min ćwiczeń, a jakie efekty!
O autorze
